Örnek: AaBbCcDD genotipideki bir bireyde genler bağlıdır. a.Diploit hücresindeki kromozom ve genlerin dağılımını gösteren şekli çiziniz. b. Parça değişimli kaç çeşit gamet oluşturur? Bunları yazınız. c. Parça değişimsiz kaç çeşit gamet oluşturur? Bunları yazınız. -Kromozom haritaları, bir kromozom boyunca yer alan genlerin düzenli sırasının gösterilmesidir. Mayoz bölünme sırasında, genler arasındaki krossing over olma sıklığı (rekombinasyon frekansı) kromozom haritalarının yapılmasında kullanılır. Bu durumu bir örnekle açıklayalım. A, B ve C genlerinin aynı kromozom üzerinde bulunduğunu varsayalım. Bu genlerden A ile B ve B ile C arasındaki rekombinasyon frekansı bilini yorsa; A ve C genleri arasındaki rekombinasyon frekansı, iki değerin toplamı veya farkı olabilir. -A ile B arasındaki rekombinasyon frekansı %10, B ile C arasındaki rekombinasyon frekansı %6; A ile C arasındaki rekombinasyon frekansı %4 ise bu genlerin kromozom üzerindeki dizilimi nasıl olmalıdır? -HATIRLATMA: Bağlı genler arasındaki mesafe arttıkça krossing over olma ihtimali de artar. -Buna göre en uzak genler A ile B genleri olmalıdır. Rekombinasyon frekanslarına göre genlerin kromozom üzerindeki yerlerinin bulunması Örnek: Aynı kromozom üzerinde bulunan A, B, C ve D genleri arasındaki krossing-over ihtimalleri aşağıda verilmiştir. A ve B genleri arasında→%12, A ve C genleri arasında →%18 A ve D genleri arasında→%8, B ve C genleri arasında→%6 B ve D genleri arasında→%4, C ve D genleri arasında→%10 Buna göre A, B, C ve D genlerinin kromozom üzerindeki sırası nasıldır? | Örnek: D ve a genleri bağlı DdAa genotipli bir bireyin mayoz bölünme sırasında, üreme ana hücrelerinin %16’sında krossing over meydana gelirse, dA genlerini taşıyan bir gametin oluşma olasılığı nedir? Çözüm: Kromozom ve gen şemasını çizelim. Açıklama: Krossing over olma ihtimali %16 ise olmama ihtimali de %84’dür. Bu durumda hem krossing over olduğunda hem de olmadığında oluşacak gamet çeşitlerinin ayrı ayrı hesaplanması gerekir. Krossing over olmama ihtimali (Normal mayoz) %84 olacaktır. Bu durumda bağlı genler ayrılmadan aynı gamete geçecekleri için Da ve dA olmak üzere iki gamet oluşur. Her birinin olma olasılığı %84/2=%42 olacaktır. Da = %42 ve dA= %42 | Krossing over ( %16) ise genler bağımsız kabul edilir. Bu durumda n=2 olur. 22=4 gamet oluşur.Hepsinin olma olasılığı %16 ise her birinin olma olasılığı 16/4=%4 olur. Da= %4, dA=%4 DA=%4, da=%4 | Öyleyse dA gametinin oluşma olasılığı: %42+%4=%46 olur. |
Örnek: AaBb genotipli bir bireyde A ve B genleri bağlıdır. Bu canlı %5 oranında aB gametini oluşturduğuna göre AB gametinin oluşma olasılığı nedir? Çözüm: Kromozom ve gen şemasını çizelim. Bu bireyde aB gameti oluştuğuna göre parça değişimi gerçekleşmiş demektir. O halde krossing overlı ve krossing oversız oluşacak gamet çeşitlerini bulmamız gerekir. Krossing oversız oluşacak gametler | Krossin overli oluşacak gametler | Bağlı genler ayrılmayacağı için iki çeşit gamet oluşur. Bu gametler: AB, ab -Krossing over olmama olasılığı= %80 olur. AB= %40 ab=%40 bulunur. | n = 2 ise 4 çeşit gamet oluşur. Bu gametler: AB, Ab, aB,ab -aB gameti sadece krossing over olduğunda oluşuyor. Olma olasılığı %5 ise, diğerlerinin de olma olasılığı %5 olur. %5x4=%20 -Krossing over olma olasılığı %20 olur. | O halde AB gametinin olma olasılığı: %40+%5=%45 |
Örnek: AabbEe genotipli bireyin, genleri bağımsızdır. a. Diploit hücresindeki kromozom ve genlerin dağılımını gösteren şeklini çiziniz. b. Oluşturabileceği gamet çeşidi sayısını bulunuz. c. Abe gametinin oluşma oranını bulunuz. b. AabbEe genotipinde n=2 ise, 22= 4 çeşit gamet oluşur. c. |