Pankreas ve Hormonları
-Hem hormon salgılayan hem de sindirim enzimi salgılayan pankreas, karma bez olarak görev alır.
-Ekzokrin bez olarak sindirim enzimlerini, endokrin bez olarak insülin ve glukagon hormonlarını salgılar.
a. İnsülin
-Pankreasın langerhans adacığındaki beta hücreleri tarafından salgılanır.
-Kandaki glikozun vücut hücrelerine geçmesini sağlayarak kan şekerini düşürür.
-Beyin hücreleri hariç tüm vücut hücrelerinin glikoza geçirgenliğini arttırır.
-Glikozun fazlasının kas ve karaciğerde glikojen olarak depo edilmesini sağlar.
-Kas hücrelerinin ve yağ doku hücrelerinin kandan daha fazla glikoz almalarını uyarır.
-Protein sentezini arttırır.
b. Glukagon:
-Langerhans adacıklarının alfa hücrelerinden salgılanır.
-Kanın glikoz seviyesini artırıcı yönde etki yapar.
-Açlık durumunda kan şekeri düştüğünde salgılanan glukagon, karaciğerde glikojen yıkımını sağlar ve kana glikoz salınımını uyarır, yağ dokularında yağ yıkımını sağlar.
-Glukagon kas hücrelerinde depo edilen glikojene etki etmez. |
Kandaki glikoz miktarının Ayarlanması
-Kandaki glikoz miktarını adrenalin, insülin ve Glukagon hormonları düzenler.
-Kandaki şeker miktarını kontrol eden yapılar, pankreas, karaciğer ve böbrek üstü bezleridir.
-Stres veya vücut zor durumda kaldığında sempatik sinirlerin etkisi ile böbrek üstü bezinin öz (medulla) bölgesinden adrenalin salgılanır. Adrenalin, kas ve karaciğerdeki glikojen yıkımını uyarır. Glikozların karaciğerden kana geçmesini hızlandırır.
Şekil: Kandaki şeker miktarının üç hormonun etkileşimi ile ayarlanması
Kaslardaki glikojeni oluşturan glikozlar fosfat içerdiği için kana geçemezler. Kas hücresinin içinde kullanılırlar. O nedenle kan şekerini yükseltmezler. |
Glukagon, kortizol, adrenalin bir de STH (büyüme hormonu) hormonları kan şekerini artırır. Glukagon ve adrenalin glikojeni glikoza çevirerek, kortizol protein ve yağları glikoza çevirerek, STH ise yağ kullanımını artırarak kan şekerini yükseltir. -Adrenalin ve insülin hem karaciğer hem de kaslara etki ederken, glukagon sadece karaciğere etki eder. |
Bu konunun tamamına aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz:
Endokrin Bezleri ve Bu Bezlerin Salgıladıkları Hormonlar