Pankreas ve Hormonları
-Hem hormon salgılayan hem de sindirim enzimi salgılayan pankreas, karma bez olarak görev alır.
-Ekzokrin bez olarak sindirim enzimlerini, endokrin bez olarak insülin ve glukagon hormonlarını salgılar.
a. İnsülin
-Pankreasın langerhans adacığındaki beta hücreleri tarafından salgılanır.
-Kandaki glikozun vücut hücrelerine geçmesini sağlayarak kan şekerini düşürür.
-Beyin hücreleri hariç tüm vücut hücrelerinin glikoza geçirgenliğini arttırır.
-Glikozun fazlasının kas ve karaciğerde glikojen olarak depo edilmesini sağlar.
-Kas hücrelerinin ve yağ doku hücrelerinin kandan daha fazla glikoz almalarını uyarır.
-Protein sentezini arttırır.
b. Glukagon:
-Langerhans adacıklarının alfa hücrelerinden salgılanır.
-Kanın glikoz seviyesini artırıcı yönde etki yapar.
-Açlık durumunda kan şekeri düştüğünde salgılanan glukagon, karaciğerde glikojen yıkımını sağlar ve kana glikoz salınımını uyarır, yağ dokularında yağ yıkımını sağlar.
-Glukagon kas hücrelerinde depo edilen glikojene etki etmez. |
Kandaki glikoz miktarının Ayarlanması
-Kandaki glikoz miktarını adrenalin, insülin ve Glukagon hormonları düzenler.
-Kandaki şeker miktarını kontrol eden yapılar, pankreas, karaciğer ve böbrek üstü bezleridir.
-Stres veya vücut zor durumda kaldığında sempatik sinirlerin etkisi ile böbrek üstü bezinin öz (medulla) bölgesinden adrenalin salgılanır. Adrenalin, kas ve karaciğerdeki glikojen yıkımını uyarır. Glikozların karaciğerden kana geçmesini hızlandırır.
![](/yenimufredat/img/dimg/6. Endokrin bezler ve bu bezlerin salgıladıkları hormonlar_dosyalar/image019.jpg)
Şekil: Kandaki şeker miktarının üç hormonun etkileşimi ile ayarlanması
Kaslardaki glikojeni oluşturan glikozlar fosfat içerdiği için kana geçemezler. Kas hücresinin içinde kullanılırlar. O nedenle kan şekerini yükseltmezler. |
Glukagon, kortizol, adrenalin bir de STH (büyüme hormonu) hormonları kan şekerini artırır. Glukagon ve adrenalin glikojeni glikoza çevirerek, kortizol protein ve yağları glikoza çevirerek, STH ise yağ kullanımını artırarak kan şekerini yükseltir. -Adrenalin ve insülin hem karaciğer hem de kaslara etki ederken, glukagon sadece karaciğere etki eder. |
Bu konunun tamamına aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz:
Endokrin Bezleri ve Bu Bezlerin Salgıladıkları Hormonlar