Tiroit Bezi ve Hormonları
-Bütün omurgalılarda bulunan iki loplu bir bezdir.
-Gırtlağın hemen altında, soluk borusunun sağında ve solunda yer alan iki parçalı bir bezdir.
-Kan damarlarının en yoğun olduğu bezdir.
- Tiroksin ve kalsitonin hormonları olmak üzere iki farklı hormon salgısı yapar.
a. Tiroksin hormonu:
-Tiroksin, yapısında iyot bulunduran, amino asit türevli bir hormondur.
-Tiroksin hormonunun metabolik hızın ayarlanmasında doğrudan görevi vardır. Vücudun tüm hücrelerine etki ederek O2 kullanımını artırır, böylelikle besinlerin daha hızlı
parçalanmasını ve daha hızlı enerji üretilmesini sağlar.
Tiroksin aynı zamanda mitokondri sayısını ve aktivitesini artırır. |
-Kilo kaybına neden olur.
-Büyüme ve gelişme sırasında protein sentezini hızlandırır.
-Nabız ve tansiyonun artmasına neden olur.
- Küçük yaşlardaki eksikliği kretenizme (zekâ ve büyüme geriliği), yetişkinlerdeki eksikliği ise miksodema (uyuşukluk, vücut ısısının düşmesi) neden olur.
-Tiroksin hormonu iyot ile çalışabilen bir hormon olduğundan iyot eksikliğinde aktif şekilde çalışamaz ve hipotalamusa geri bildirim etkisi yapamaz. Bu durumda hipotalamus hipofizi, hipofiz ise tiroit bezini uyarmaya devam eder ve tiroit bezi büyümesi sonucunda basit guatr hastalığı ortaya çıkar.
-Eğer tiroit bezi, tümör veya farklı hastalıklardan kaynaklanan durumlardan dolayı çok çalışır ve fazla miktarda tiroksin hormonu salgılarsa bu durumda iç guatr, zehirli guatr veya graves adı verilen hastalık ortaya çıkar.
Bu kişilerde aşırı yorgunluk, uykusuzluk, kilo kaybı, sinirlilik hâli, ellerde titreme, gözlerin öne fırlaması, aşırı terleme gibi belirtiler görülür.
-Zehirli guatr hastalarında halk arasında atom tedavisi olarak bilinen tedavi sürecinde radyoaktif iyotla tiroit bezi küçültülür.
-Normalden fazla tiroksin salgılandığında (hipertiroidizm); Metabolizma hızı artar. Vücutta ısı üretimi artar. Kilo kaybı görülür. (Çok yediği halde) Kan basıncı artar. Aşırı sinirlilik durumu görülür. Göz küreleri dışarı fırlar. (Graves) |
b. Kalsitonin hormonu:
-Kandaki kalsiyum seviyesini ayarlayan bir hormondur.
-Kandaki fazla kalsiyumun (D vitamini yardımı ile) kemiğe geçmesini sağlar.
-Ayrıca böbreklere etki ederek kalsiyumun geri emilmesini azaltır ve idrarla daha fazla atılmasını sağlar. Bağırsaklardan da kalsiyumun geri emilimini azaltır.
Kalsitonin salgısı artan bir insanda; Kemik sertliği artar, kanın osmotik basıncı azalır, bağırsak ve böbreklerden kana emilen kalsiyum azalır. |
Tiroksin hormonu hipofiz denetiminde salınırken kalsitonin hipofiz denetiminde salınmaz. |
Bu konunun tamamına aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz:
Endokrin Bezleri ve Bu Bezlerin Salgıladıkları Hormonlar