Kemik Doku ve Çeşitleri
-Embriyo döneminde kıkırdak özelliğinde olan iskelet, kalsiyum
karbonat, kalsiyum fosfor gibi mineral tuzların birikmesiyle kemikleşir.
Fakat kulak, burun, eklem gibi kısımlarda kıkırdak özelliği korunur.
-Kemik dokuyu oluşturan hücrelere osteosit,
organik ve inorganik maddelerden oluşan ara maddeye de osein denir.
(Osteoklast ise kemik yıkımını gerçekleştiren hücrelerdir.)
-Oseinin organik kısmı protein
yapısındaki kollagen liflerden oluşur. İnorganik kısmı ise kalsiyum fosfat,
kalsiyum karbonat, kalsiyum florür, potasyum ve magnezyumdan meydana gelir.
|
-Yaş ilerledikçe oseindeki organik madde azalır,
inorganik madde artar. Bu nedenle yaşlandıkça kemikler sertleşir ve kırılganlığı
artar.
|
-Kemik hücreleri yıldız şeklinde olup
kemik dokusunda lakün adı verilen boşluklarda yer alır.
-Bütün kemiklerin dışında kemik zarı
(periost) bulunur.
-Periost, bağ dokudan yapılmış, bol
miktarda sinir ve kan damarı içerir.
|
-Periostun görevleri:
-Yeni kemik hücreleri
oluşturmak
-Kemiğin enine büyümesini
sağlamak
-Kemiğin yenilenmesini ve
onarımını sağlamak.
|
|
-İnsan kemikleri, iki
farklı kemik doku bulundurur. Bunlar, sert (sıkı) kemik doku ve süngerimsi
kemik dokudur.
1. Sert (sıkı) kemik
doku: Kemiklerin dış kısmında
bulunan sert tabakadır. İçinde kan damarları ve sinirlerin bulunduğu boyuna
uzanan havers kanallarına sahiptir. Havers kanallarını birbirine
bağlayan enine kanallara ise volkman kanalları adı verilir.
2. Süngerimsi kemik
doku: Uzun kemiklerin baş
kısımlarında, kısa ve yassı kemiklerin içinde bulunur. Gözenekli bir yapıya
sahiptir ve bu gözeneklerin içinde kan hücrelerinin yapıldığı kırmızı kemik
iliği bulunur.
|
Şekil: Kemik dokuyu oluşturan yapılar
|
Şekillerine göre kemik çeşitleri
1. Uzun kemikler: Kol ve bacaklarda bulunan, uzunluğu
kalınlığından fazla olan, silindir
şeklindeki kemiklerdir.
|
El ve ayak parmak kemikleri, Ön kol, dirsek, uyluk,
kaval ve baldır kemikleri uzun kemiklerdir.
|
-Uç kısımlarındaki
şişkin bölgelere baş, iki baş kısım arasındaki bölgeye ise gövde adı verilir.
Baş kısımlarının dışı sert kemik doku, içi süngerimsi kemik doku
yapısındadır. Süngerimsi kemik dokunun içindeki boşluklarda kan hücrelerinin
üretildiği kırmızı kemik iliği bulunur.
-Gövdede sert kemik doku
bulunur. Gövdenin ortasındaki boşlukta ise sarı kemik iliği yer alır.
|
-Uzun kemiğin baş kısmı
ile gövdesi arasında, kemiğin boyuna uzamasını sağlayan kıkırdak doku
yapısında epifiz plağı denilen büyüme bölgesi bulunur. Bu
kıkırdak yapı 19-23 yaşından sonra kemikleşir ve kemiğin boyuna uzaması
durur. İnsanlarda boydaki uzamanın sınırlı olmasının nedeni budur.
|
Şekil: Uzun kemiğin yapısı
|
2. Yassı kemikler: Yassı ve ince kemiklerdir. Kafatası, kaburga, kürek
ve kalça kemikleri yassı kemiklere örnek verilebilir.
3. Kısa kemikler: Uzunluk, genişlik ve kalınlıkları birbirine yakın
olan kemiklerdir. Örneğin el ve ayaklardaki bilek kemikleri kısa kemiklerdir.
4. Düzensiz şekilli kemikler: Belli bir şekli olmayan, baskılara karşı dayanıklı,
sağlam kemiklerdir. Örneğin omurlar ve çene kemikleri düzensiz kemik
çeşitleridir.
|
-Periost (kemik zarı), süngerimsi kemik doku, set
kemik doku, kırmızı kemik iliği, havers ve volkman kanalları tüm kemik
çeşitlerinde bulunur.
-İlik kanalı ve sarı kemik iliği sadece uzun
kemiklerde bulunur.
|
|
BİRAZ DETAY
Sarı kemik iliğinin büyük
ölçüde yağ hücrelerinden oluşur. Yağ hücrelerinin renginden ötürü bu ismi
alır. Yeni doğanlarda kemik iliğinin hepsi kırmızı kemik iliğiyken,
büyümeyle birlikte, zaman içerisinde yerini sarı kemik iliğine bırakmaya
başlar. Sarı kemik iliği, ağır kanamalar veya hipoksi (oksijen
yetersizliği) durumunda, aktif olarak kan hücresi üretme yeteneği de olan
kırmızı kemik iliğine dönüşebilir.
|
Bu konunun tamamına aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz:
Kemik Doku ve İskelet Sistemi (Destek ve Hareket Sistemi-1)