FARKLI CANLILARDAKİ FOTOSENTEZ TEPKİME ÇEŞİTLERİ

-Birçok aşamada gerçekleşen ve karmaşık bir olay olan fotosentez genel bir kimyasal tepkime denklemiyle aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

-Su, eşitliğin her iki tarafında da yer alır; çünkü 12 molekül su tüketilirken fotosentez sırasında 6 molekül su yeniden oluşur. Eşitlik sadece net su tüketimini gösterecek şekilde sadeleştirilebilir.

-Tepkimeyi 6 ile sadeleştirirsek fotosentez tepkimesi şu şekilde ifade edilebilir:

(Buradaki  (CH₂O) gerçek bir şeker olmayıp bir karbonhidratın genel formülünü göstermektedir.)

-Uzun yıllar bitkilerin fotosentezi sonucunda atmosfere verilen O₂'in kaynağının CO₂'ten geldiği düşünülüyordu. Ancak 1930'larda C.B. Van Niel (Von Niel) tarafından O₂'in kaynağının su olduğu ileri sürülmüştür. Van Niel, CO₂ kullanarak kendi besinini oluşturan ancak atmosfere O₂ vermeyen bakteriler üzerinde çalışma yapmıştır. Yapmış olduğu araştırmalarda en azından bakterilerde CO₂'in karbon ve oksijene ayrışmadığı sonucuna varmıştır.

-Fotosentez tepkimeleri kullanılan hidrojen kaynağına göre 2 farklı biçimde gerçekleşir:

1. Bitkiler (Tam parazit bitkiler hariç. Bu bitkiler fotosentez yapmaz), algler, öglena ve siyanobakteriler fotosentez sırasında H₂O kullanır ve yan ürün olarak O₂ üretir.

2. Mor sülfür bakterileri (fotosentetik bakteridir) fotosentez sırasında hidrojen kaynağı olarak H₂S kullanır ve yan ürün olarak kükürt üretir.

-1937 yılında O₂'in kaynağının su olduğu Robert Hill (Rabırt Hil) tarafından ispatlanmıştır. Ayrıca yeşil alg çeşidiyle yapılan deneyde yeşil algin ortamında ağır oksijenli (O¹⁸) H₂O molekülleri ile normal CO₂ bulunduğunda fotosentez sonucu çıkan oksijenin ağır oksijen olduğu ve O₂'in H₂O'dan geldiği görülmüştür.

Bütün fotosentez tepkimelerinin ortak özellikleri:

-Işık enerjisi kullanılır.

-Klorofil görev yapar.

-CO₂ indirgenir (=özümlenir, =kullanılır.)

-İnorganiklerden organik besin sentezlenir.

-Glikoz ve su oluşur.

-Enzimatik tepkimelerdir.

-Fotofosforilasyon ile ATP üretilir.

-ETS görev yapar.

-Hidrojen ve elektron kaynağı kullanılır.

Bakteri fotosentezi ile bitki fotosentezinin farkları

SORU 1. (2016-LYS2/BİY)

Tabloda canlılarda ATP elde edilen bazı süreçler  I, II ve III ile gösterilmiştir.

(Tabloda "+" işareti özelliğin bulunduğunu, "-" işareti ise özelliğin bulunmadığını göstermektedir.)

Buna göre, bu canlılarla ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğru olabilir?

SORU 2. (2021-AYT/FEN)

Fotosentez yapan canlıları inceleyen bir öğrenci, bu canlıların fotosentez sırasında atmosfere verdikleri

ürünlerin farklı olduğunu gözlemliyor.

Bu ürünler arasındaki farklılığa canlıların;

I. fotosentez hızları arasındaki değişkenlik,

II. maruz kaldıkları ışık şiddetindeki  

   değişkenlik,

III. fotosentezde kullandıkları hidrojen

     kaynaklarındaki değişkenlik

durumlarından hangileri neden olarak gösterilebilir?

A) Yalnız I       B) Yalnız II      C) Yalnız III

D) I ve II          E) II ve III

SORU 3. Fotosentez yapan tüm canlılarda,

I. Kloroplastlardaki tilakoit zarlarda bulunan  klorofil moleküllerinin yükseltgenmesi

II. Fotofosforilasyonun gerçekleşmesi

III. Hidrojen kaynağı olarak su kullanılması

IV. NADP^-‘nin indirgenmesi

özelliklerinden hangileri ortaktır?

A) Yalnız II     B) Yalnız III          C) II ve III

D) I ve IV        E) I, II ve IV

SORU 4.

İşaretli oksijen taşıyan H₂O¹⁸‘nun verilmesi ile gerçekleşen fotosentez olayında yukarıdaki genel reaksiyonun sonucunda oluşan I, II ve III numaralı maddelerden hangileri işaretli oksijen taşır?

A) Yalnız I     B) Yalnız II        C) Yalnız III      

D) I ve III       E) II ve III    

CEVAPLAR ve ÇÖZÜMLERİ

1. K canlısının endosopor oluşturuyor olması kesinlikle bakteri olduğunu gösterir.

L canlısı ise fotosentez yaptığına göre maya mantarı olamaz. Alg olma durumundadır. Çünkü algler fotosentez yapar.

Cevap: E

2. Fotosentezde atmosfere verilen ürün çeşidini belirleyen kullanılan hidrojen kaynağıdır. H₂O kullanılırsa oksijen verilir.   H₂S kullanılırsa kükürt verilir.

Cevap: C

4. Bütün fotosentez çeşitlerinde fotofosforilaasyon ve NADP⁺’nin indirgenmesi ortak olarak gerçekleşir. Ancak fotosentetik prokaryotlarda kloroplast bulunmaz. Yükseltgenen klorofil , sitoplazmik zarın içeriye doğru girinti yapmasıyla oluşan iç zar sistemlerine kaynaşırlar. Bazı bakterilerin fotosentezinde hidrojen kaynağı olarak su yerine H₂S ve ya H₂ kullanılır.

Cevap : C